Als iemand meldt dat hij of zij een schuldgevoel heeft, word ik altijd nieuwsgierig. Wat schuld(gevoel) eigenlijk is en waar dat zit. Want een gevoel van bijvoorbeeld angst kan ik heel makkelijk ‘plaatsen’. Het grijpt je bij de keel of giert daar doorheen. Het doet je maag of buik verkrampen. Het slaat je om het hart, doet je handen of je hele lijf trillen of je gezicht verstrakken. Je ademhaling stokt. Allemaal heel fysiek.

Maar waar voel je schuld dan? Tot nu toe heeft niemand me dat kunnen vertellen. Als er een poging gedaan wordt, komt men met bovenstaande ervaringen, of een vage variant daarop en dat lijkt mij dan gewoon angst. Misschien is dat simpelweg een kwestie van woordgebruik hoor, maar ik graaf toch nog even verder om iets helder te krijgen.

Schuld is volgens mij een idee, geen gevoel. Natuurlijk kan het geloven in dat idee, in een verhaal (een gedachteconstructie) over schuldig zijn of schuld hebben wél zorgen voor een ongemakkelijk, angstig gevoel. Maar dan zijn we weer terug bij angst. Dus is mijn conclusie (die ik al eens eerder trok): schuldgevoel is een lulverhaal. Sorry voor het taalgebruik.

Waarom vond ik het nu tijd om dit weer eens te melden? Omdat het voor mij zo duidelijk maakt dat er eigenlijk alleen ontspanning of verkramping is. Twee richtingen. Je zou ze ook liefde en angst kunnen noemen. Daarmee kunnen we direct voorbij een groot deel van onze verhalen kijken en dat maakt het veel eenvoudiger dan we nu vaak doen: al onze gedachten en gevoelens categoriseren en benoemen of erover uitweiden. Als je dit interessant, een gezellig tijdverdrijf of een goed idee vindt, blijf het dan vooral doen hè? Niks moet en alles mag (ervaren worden).

Maar als die angst, die verkramping, dat schuldidee nu ‘slechts’ (maar steeds weer!) de illusie van afgescheidenheid is? Of anders gezegd: het even vergeten zijn dat er in wezen alleen Mind (Liefde) is, en even geloven dat jij los daarvan (en daardoor angstig) zélf je bestaan moet leiden? Dan blijft er in mijn ogen alleen Liefde over. Wat een eenvoud en ontspanning.

En als je het ‘gewoon’ op persoonlijk, psychologisch niveau wil bekijken: zijn we niet allemaal ultiem onschuldig omdat we niet de regie hebben over wat we denken en geloven en dus doen? Misschien lastig te zien bij een mens dat de wereld een oorlog ‘aandoet’; maar bij jezelf is het makkelijk te ontdekken. Waarschijnlijk heb je, net als ik, wel eens iemand ‘aangevallen’, al was het maar verbaal. Of intern oorlog gevoerd met een medemens, of je eigen lichaam geweld aangedaan. Deed je dat expres? Was je er schuldig aan? Had het anders kunnen gaan?

De Denen hebben het in hun taal volgens mij in de smiezen: hun woord voor ‘sorry’ is ‘undskyld’, wat uitgesproken echt als ‘onschuld’ klinkt. Je pleit dus voor je onschuld. Eigenlijk net zoals wij ons in het Nederlands ver-ontschuld-igen. En ook hiervoor geldt weer: verontschuldig je als je dat passend vindt, hè? Ik vind geen nieuwe regels uit, maar maak hopelijk iets helder.

Mijmerend met een vriendin, die op enig moment heel helder zag dat het idee van ‘schuld’ geïntroduceerd is in religies, leek het mij ook duidelijk: met het geloof dat je ‘van god los’ bent, kun je klein, machteloos, gehoorzaam en schuldig gehouden worden. Dat is/was voor een kerk meestal wel handig. Dat levert klanten en volgelingen op die boete komen doen.

Maar met het besef dat je (in) Mind bent, blijk je persoonlijk schuldloos omdat het hele persoonlijke bestaan illusoir is.