Een tijdje geleden liep ik met een vriendin door het bos. We zagen op de paden veel mestkevers liggen spartelen op hun rug. De vriendin vertelde dat zij er ooit samen met haar dochter een missie van had gemaakt om die diertjes overeind te helpen. Terug op hun pootjes te zetten. Zij verbaasden zich erover dat de kevers zich bijna onmiddellijk weer op hun rug draaiden om verder te spartelen. Tot zij ergens lazen dat dit natuurlijk gedrag was van de kevers. Het zette mij aan het mijmeren over het fenomeen ‘helpen’.
Iemand helpen willen we allemaal wel, denk ik. Het is prettig om een medemens in nood bij te staan als je daartoe de mogelijkheid hebt en je geroepen voelt. Toch zie ik de laatste tijd steeds duidelijker dat veel acties die met deze intentie worden ondernomen eigenlijk niet zo nuttig blijken te zijn. Soms zelfs (per ongeluk) iets in stand houden wat op mag lossen.
We zijn als mens nu eenmaal geneigd onze eigen gedachte(patronen) logisch te vinden en aan te nemen als de waarheid. Ze voelen ook zo enorm waar! De handelingen die daaruit volgen vinden we dus ook ‘normaal’. We denken in ieder geval dat we niet anders kunnen of dat iets anders doen stom zou zijn. Of soms zelf dat het gewoon onmogelijk is.
Daar zijn duidelijke voorbeelden van in het bedrijfsleven. Op enig moment wordt bijvoorbeeld in een onderneming vastgesteld dat de huidige manier van denken en werken niet (langer) handig is. Vervolgens schakelt men een adviesbureau in dat een lijvig rapport opstelt met voorstellen voor verandering, maar de werknemers verzetten zich. Ze geloven in hun ‘oude’ gedachte- en werkpatronen en hebben weerstand tegen de nieuwe. De door anderen, in casu de consultants, bedachte werkwijze. Of deze nu ‘beter’ is of niet (wie zal het zeggen?). De vraag is; help je dan het bedrijf door de veranderingen op te leggen of ga je, wat mij betreft fundamenteler, kijken naar hoe voor iedereen op dezelfde manier de realiteit wordt vormgegeven? Waardoor gelijk en ongelijk geen kwestie meer is en enorme ruimte ontstaat voor nieuwe, frisse ideeën die vanzelf tot een andere manier van werken leiden?
Of neem een anorexiapatiënt. Zo duidelijk gevangen in het geloof in dwangmatige gedachten en handelingen. Waardoor het logisch lijkt om zo weinig mogelijk te eten en zoveel mogelijk te bewegen. Stel dat we die willen helpen. Werkt het dan om de continu suggesties (advies) te geven om wat meer te gaan eten? Dat lijkt me niet. Ben je dan van dienst als je de gedachte- en eetpatronen héél serieus neemt en nauwgezet de instructies van de anorect opvolgt? De worteltjes helpt afwegen en calorieën helpt tellen? Volgens mij faciliteer je hem of haar dan juist door te bevestigen dat de gedachte- en gedragspatronen waar zijn. Dat ernaar geluisterd moet worden. De fundamentele oplossing ligt wat mij betreft ook hier in het samen kijken naar de werking van de menselijke ervaring. Naar de rol van het denken in de creatie van onze realiteit, maar vooral naar je ware, onbeschadigde natuur.
Tot slot een simpeler voorbeeld. Je hebt iemand in je omgeving die altijd en immer ‘druk, druk, druk’ is. Met dingen doen, maar vooral met dingen denken. In dat laatste zit dan ook alle stress, maar dat is voor de denker uiteraard onzichtbaar (ondenkbaar!). Help je dan door hem of haar te vertellen dat het allemaal wel meevalt? Of door praktische suggesties te doen die tot meer efficiëntie kunnen leiden? Of help je door een ander gedachtepatroon aan te reiken; een mantra als ‘vandaag heb ik alle tijd om te doen wat nodig is’? Ben je écht van dienst door praktische zaken uit handen te nemen, of bevestig je dan alleen dat de stressvolle gedachten de waarheid zijn en het drukke gedrag dus logisch? Schep je zo wellicht slechts een tijdelijke schijn van rust? Ook hier weer geldt dat je mijns inziens pas fundamenteel iets bijdraagt als je de gestreste medemens wijst op het feit dat stress voortkomt uit stressvolle, angstige gedachten. En dat je in wezen de bron daarachter bent. Zodat er rust in het hoofd kan ontstaan en wellicht ook compleet nieuwe, praktische oplossingen worden waargenomen die uit de eigen wijsheid voortkomen.
Natuurlijk is de boodschap hier niet dat je niemand moet helpen, maar het kan wel handig zijn om na te gaan of je met jouw hulp geen tijdelijk doekje voor het bloeden biedt of zelfs het probleem (langer) in stand houdt. Deze mijmering maakte voor mij wel duidelijk dat de enige fundamentele oplossing van welk schijnbaar probleem dan ook, al in ieders eigen wijsheid ligt besloten. De werknemers hebben al de meest creatieve en innoverende ideeën om het bedrijf tot bloei te brengen. De anorect weet diep van binnen al dat hij/zij onbeschadigd en goed genoeg en eten waard is. De stresskip realiseert zich ergens al dat hij of zij oké is achter die gedachten.
Het is wat mij betreft ultiem behulpzaam om met elkaar in gesprek te gaan over wie je werkelijk bent en over het feit dat je gedachten weliswaar een realiteit creëren, maar niet de waarheid zijn. Vanuit het besef dat er niets mis en alles Eén is.
