Recept voor lijden:

• Denk aan of beschrijf een situatie.
• Neem “ik” als uitgangspunt zodat het lekker persoonlijk wordt.
• Voeg een flinke scheut willekeurige details toe.
• Roer vijf tot tien minuten door en klaar is je drama!

Het lijkt zo onschuldig – het ís ook onschuldig – en we doen het allemaal in meer of mindere mate. Vaak zonder te herkennen dat het gebeurt. Met dit blog wil ik graag laten zien wat het precies is waardoor een feitelijke gebeurtenis omslaat in drama en lijden.

Laat me beginnen met het opschrijven van een aantal feiten die kunnen plaatsvinden:

Er zijn jonge vrouwen die als stewardess bij de KLM werken. Er zijn mensen die naar verre landen reizen. Er zijn mensen die soms een taxi nemen. Er vindt weleens een botsing plaats. Mensen liggen regelmatig in bed. Er zijn mensen die een andere taal spreken. Er verandert wel eens iemand van baan. Soms droomt iemand.

Dat rijtje feitjes kan ik opschrijven en jij kunt ze lezen. En vermoedelijk gebeurt er aan jouw kant niet zoveel. Misschien wat verwondering over de random opsomming van mogelijke gebeurtenissen.

Tot ik het anders opschrijf.

“In juli 1989, 23 jaar oud, zat ik samen met twee collega-stewardessen op de achterbank van een taxi in Kashmir. Na 3 dagen verblijf in dit spectaculaire deel van de wereld, waren we op weg naar het vliegtuig dat ons terug zou brengen naar onze crew die in New Delhi gestationeerd was. Tussen mijn twee collega’s in, zat ik vrolijk met hen te kletsen over onze belevenissen van de afgelopen dagen en de vlucht die we morgen zouden maken naar Singapore. Door de voorruit zag ik plotsklaps een gigantische rode vrachtauto recht op ons afkomen. Ik gilde maar dat kon niet voorkomen dat de frontale botsing plaatsvond. De chauffeur was gewond maar wij niet en voor ik het wist waren we door andere toeristen meegenomen naar het vliegveld, niet wetende hoe het hem vergaan was. Terug bij onze bemanning kreeg ik nek- en hoofdpijn die in de dagen daarna tot uitvalsverschijnselen leidde, waardoor ik opgenomen werd in een ziekenhuis. Daar lag ik, helemaal alleen in een ziekenhuisbed in een land waar een voor mij onbegrijpelijke taal werd gesproken. Naast een andere patiënt die de hele dag rap sprekend bezoek om haar bed had. Mijn bemanning was terug naar huis en ik voelde me zó ontheemd. Ik had me nog nooit zo alleen gevoeld. Dit incident leidde ertoe dat ik afgekeurd werd voor mijn werk als stewardess, wat ik vreselijk vond. Vooral omdat ik nooit afscheid heb kunnen nemen van deze geweldige baan. Ik heb nog minstens 20 jaar een paar keer per maand gedroomd dat ik mijn indeling kreeg en mij moest haasten om mijn uniform op te halen (wat ik immers had moeten inleveren toen ik gedwongen uit dienst ging) maar ik haalde, zelfs in mijn dromen, tot mijn grote verdriet dat vliegtuig nooit meer.”

Zelfde feitjes, met vermoedelijk een ander effect op jou (en zeker op mij omdat ik de “ik” uit het verhaal ben). Als je naar de twee verhaaltjes kijkt, die feitelijk over hetzelfde gaan, dan kun je het recept uit de inleiding van dit blog in werking zien. En herkennen hoe in hun aard feitelijke gebeurtenissen geladen worden met emoties.

1. De van zichzelf neutrale feitjes roepen veel meer emoties op zodra het verhaal persoonlijk is. Als het over een “ik” gaat waar ik me mee associeer en waar jij je in gedachten in kunt verplaatsen, dan voelen we makkelijker sensaties, emoties, gevoelens door ons lijf gaan.
2. Details in het verhaal zorgen voor nog meer emoties. Het beeld van mij alleen in dat ziekenhuisbed in een ver land met onverstaanbare mensen naast me, ervaren we anders dan “er ligt iemand in bed”. Het feit dat ik een andere baan kreeg, krijgt lading door details als ‘gedwongen’ en ‘tot mijn verdriet’.

Het is in mijn ogen heel fijn om dit te herkennen en te onderkennen. Niet om het nooit meer te doen en zeker niet om als een gesloten oester alles wat je meemaakt voor je te houden (alhoewel dat laatste misschien vanzelf gebeurt als je beter gaat zien waar drama eigenlijk uit bestaat). Maar weten wat de ingrediënten zijn waardoor emoties hoger en hoger oplopen, kan ervoor zorgen dat er minder lijden ontstaat. Fijn, toch?