In de trein en bus ben ik regelmatig stille getuige van veel gesprekken. Er reizen scholieren en studenten van en naar allerlei verschillende onderwijsinstellingen in Amersfoort en Utrecht. Vanachter de mondkapjes klinken de conversaties gedempt, maar toch verstaanbaar. En wat ik beluisterde verbaasde en deed mij mijmeren.
Ik hoorde namelijk (tot nu toe) uitsluitend praten over leren en werken om aan eisen te voldoen. De jongeren streefden ernaar om een bepaald minimum cijfer te halen, een vastgesteld aantal woorden van een zekere kwaliteit aan te leveren, of een acceptabele beoordeling te krijgen. Letterlijk een voldoende te halen of voldoende te zijn, met daaraan verbonden de vrees en stress dat dit niet het geval zou zijn.
En misschien klinkt dit in jouw oren als heel gewoon en logisch en niet bijzonder of problematisch (dat is het in essentie ook niet). Ik herinner me dat ik hetzelfde deed. Maar nu miste ik ineens iets in deze gesprekken (ook al waren ze perfect). Er zat geen ‘bezieling’ in het leren en werken. Nergens hoorde ik enthousiasme over een nieuw leergebied en wonderbaarlijke ontdekkingen daarin. Er was geen inspiratie en niet-kunnen-wachten om iets uit te pluizen omdat men stiknieuwsgierig was. Ik kon geen intrinsieke motivatie bespeuren. Niets leek écht interessant en de moeite waard buiten de beoordeling. Er moest gewoon en alleen maar aan iets voldaan worden voordat men ‘verder’ kon met opleiding of werk.
Interessant. Herken je dat ook jij (nog) voortdurend bezig bent om ergens aan te voldoen? Thuis, in je relatie, als ouder, opvoeder of op je werk dan wel binnen je onderneming? Zijn we die kinderlijke leergierigheid en het vrije proberen en creëren ergens kwijtgeraakt? Hebben we die ergens ingewisseld voor het voortdurend controleren of we wel voldoen? En hoe dan?
Toen vorige week een gesprekspartner me eraan herinnerde wat er met onze baby’s gebeurt zodra ze geboren zijn, ging er een lampje branden. Want zowel bij haar als bij mijn kinderen werden er direct een aantal tests gedaan die een (Apgar)score opleverde. Uitgedrukt in een cijfer! Nog maar nauwelijks ter wereld moeten we blijkbaar proeven doorstaan (is er een loopreflex?) en een voldoende halen. En dat wordt alleen maar sterker naarmate we ouder worden en het consternatie-, pardon, consultatiebureau bezoeken, naar de peuterspeelzaal gaan en onze schoolloopbaan beginnen. Test na test wordt gekeken of we wel voldoen aan wat ik ‘de buitenkant’ zou willen noemen. We leven ons hele leven in de testmaatschappij waar nu zovelen bezwaar tegen maken! We moeten al continu bewijzen (ook aan ‘onszelf’) dat we in orde zijn.
Terwijl we al die tijd van binnen ongecontroleerd HEEL zijn. VOL ZIJN ook al volDOEN we niet aan verzonnen maatstaven en in andermans ‘professionele’ ogen.
Kunnen we ook vanuit dát besef leven, leren en werken? Gelukkig, in vrijheid, met inspiratie?
Het antwoord is ‘ja’. (En je bent welkom om daar met ons over in gesprek te gaan.)