In een gesprek met één van onze Kraak-de-Code klanten kwam ter sprake dat hij in verwarring was door een uitspraak van Angela. Ze had iets gezegd in de trant van: “Mijn kinderen zijn ook een illusie” en dat klonk voor hem alsof Angela’s kinderen voor haar onbelangrijk zijn en er niet toe doen.

Ik had een heel andere interpretatie bij de woorden “mijn kinderen zijn ook een illusie”. In mijn oren klinkt het als in alle helderheid en neutraliteit herkennen hoe onze menselijke ervaring – en dus ook onze ervaring van onze kinderen – tot stand komt. Zonder ook maar iets af te doen aan hoe moeder en kinderen zich tot elkaar verhouden.   

Het is een mooi voorbeeld van hoe dezelfde woorden door twee verschillende mensen anders worden opgevat, een andere betekenis krijgen en een ander gevoel oproepen. Wat logisch is, want ook als je slechts een zinnetje hoort of leest, gaat dat als het ware door het filter van jouw*) denken.

Net als bij een optisch filter (= “een doorzichtig medium om de samenstelling of intensiteit van doorvallend licht te veranderen”, aldus Wikipedia) verandert jouw persoonlijke denkfilter de samenstelling en/of intensiteit van binnenvallende waarnemingen.

Laten we dat eens uiteen rafelen:

1. Er komt een waarneming binnen (een zin, een opmerking van iemand, de observatie van een voorwerp, situatie, een geur of een fysieke sensatie). Bijvoorbeeld de waarneming van een op de stoep geparkeerde auto.
2. Die waarneming gaat door ons denkfilter.
3. Het denkfilter wijzigt de samenstelling of de intensiteit van wat er binnen komt. Waardoor ‘auto op stoep’ bijvoorbeeld verandert in een irritant object waar je omheen moet lopen (met alle bozige gevoelens van dien), een begripvolle observatie richting de met verhuisdozen sjouwende eigenaar van het vehicle of volkomen onopgemerkt blijft waardoor je zonder het te merken om de auto heen loopt.

Het interessante van dit denkfilter is dat het altijd aan staat. Waardoor alles wat er bij je binnen komt een andere samenstelling en/of intensiteit heeft dan vóór de filtering. Het filter wijzigt wat in de aard neutraal is en geeft het een persoonlijke betekenis. Voor zover ik het kan zien, gaat dit op in alle gevallen, voor alle situaties en met alle waarnemingen (kijk alsjeblieft voor jezelf of je herkent waar dit inderdaad klopt – dat levert meestal meer inzicht op dan te zoeken naar de uitzondering waarmee je deze metafoor onderuit kunt halen).

Bijvoorbeeld:

Opmerking van partner > filter > gewijzigde samenstelling en/of intensiteit van de ervaring

Beoordelingsgesprek > filter > gewijzigde samenstelling en/of intensiteit

TV nieuws > filter > gewijzigde samenstelling en/of intensiteit

Klap in je gezicht > filter > gewijzigde samenstelling en/of intensiteit

Regen op vakantie > filter > gewijzigde samenstelling en/of intensiteit

Etentje > filter > gewijzigde samenstelling en/of intensiteit

Gesprek met goede vriendin > filter > gewijzigde samenstelling en/of intensiteit

Zoals een optisch filter de kleur van licht doet veranderen, beïnvloedt een denkfilter de kleur van de ervaring. Waarbij elk filter zijn eigen unieke wijzigingen in samenstelling of intensiteit van de in oorsprong neutrale ervaring veroorzaakt. Je ziet of ervaart altijd alles in jouw kleur en nooit op dezelfde wijze gefilterd als iemand anders. Je ziet daardoor dus nooit ‘de waarheid’ maar altijd een vervorming daarvan. 

Dat herkennen betekent in mijn ogen automatisch dat het onlogisch wordt om mijn gelijk te halen waarmee veel rust & ruimte ontstaat. (En tegelijkertijd des te fascinerender om nieuwsgierig te zijn naar wat er achter het filter van de ander verschijnt ;-))

*) Ik schrijf hier voor het leesgemak ‘jouw’ maar in werkelijkheid is zowel het denken als het filter onpersoonlijk en metaforisch gebruikt. Zin om hier dieper in te duiken en het gemak van filter-herkenning en het onpersoonlijke te ervaren? Kom dan naar de 3-daagse ‘Dieper Inzicht’. Klik hier om je in te schrijven.