‘Angst is een heel natuurlijk onderdeel van het menselijk systeem’, wordt vaak gezegd. En: ‘wij zijn als soort gericht op overleven en daar hoort angst bij, want anders zou je zó onder de bus lopen’. Vaak wordt als bewijs de vergelijking getrokken met een zebra die uit z’n ooghoek een leeuw ziet naderen en dan een stoot adrenaline in zijn lijf krijgt waarmee hij snel kan reageren en wegrennen. Een mechanisme dat bij de mens ook is ingebouwd. Je kent misschien wel de verhalen van frêle moeders die een auto konden optillen op het moment dat hun kind daaronder lag.
Dan is er ook nog de constatering dat een zebra geen maagzweer krijgt en niet in therapie hoeft, ook al is hij ternauwernood en met diepe krassen op zijn kont ontsnapt aan de leeuw. Omdat de zebra geen oordeel heeft over de leeuw en de aanval, omdat de zebra geen verhalen vertelt en betekenis geeft aan het voorval en omdat de zebra voor zover wij weten geen herinneringen ophaalt en/ of ’s nachts gillend wakker wordt omdat hij de situatie opnieuw beleeft. Maar dat hebben en kunnen we als mens allemaal wel. En als het dan om de emotie angst lijkt te gaan, zij we f@#cked omdat dat nou juist een aangeboren, instinctief iets is waar we niet buiten kunnen. Natuurlijk kunnen we wel doorzien dat de angst(aanval) die we in dit moment beleven bedacht is, als er geen leeuw is die ons achterna zit of andere directe bedreiging is. Maar er helemaal vanaf komen lijkt onmogelijk, als ons uitgangspunt is dat het een instinctief en noodzakelijk ‘ding’ is.
Toch wil ik graag nog eens hier naar kijken. Omdat ik nét iets anders zie. En het lijkt misschien in eerste instantie uitsluitend gegoochel met woorden, maar ik hoop dat je even geduld met me hebt.
Laatst zag ik tijdens en na zo’n adrenalinemomentje namelijk iets. Ik zat op de fiets en deed twee dingen tegelijkertijd die blijkbaar niet verenigbaar waren met de zwaartekracht op aarde. Daardoor dreigde ik op een rare manier te vallen. En in dat moment kwam de adrenaline door mijn lijf. De tijd vertraagde en ik kon, bijna op mijn gemakje, doen wat handig was (en op elk ander moment wellicht onmogelijk had geleken) om overeind te blijven. Toevallig lukte dat. In plaats van op de stoeprand te kwakken, schaafde ik mijn voet en dat deed op dat moment ook totaal geen pijn. Interessant genoeg kwam die pas toen mij een half uur later werd gevraagd wat ik aan mijn voet had en ik de wond bekeek en het verhaal vertelde!
Dit incident, samen met eerdere inzichten over je respons in het moment en de samenhang van pijn en gedachten/emoties, bracht mij bij de mijmering dat wat wij ‘angst’ noemen in samenhang met die instinctieve overlevingsdrang, misschien gewoon helderheid en wijsheid is. De essentie die blootgelegd wordt als gedachten even stilvallen. De oneindige intelligentie die bij de zebra wellicht het enige is wat in elk moment speelt, in afwezigheid van gedachten over een ‘ik’ en ‘de wereld’. De bron die ook altijd in ons aanwezig is en geen angst kent omdat deze eeuwig is (en zich tijdelijk ‘uitdrukt’ in ons).
En ik weet niet of en wat jij hierin leest/ziet, maar voor mij werd duidelijk dat angst écht niet bestaat buiten onze gedachten en buiten het label dat we geven aan o zo menselijke sensaties is het lichaam. Misschien woelt het voor jou ook iets los?