Toen ik een jaar of 8 was heb ik brandwonden opgelopen. Op vakantie nog wel. Zo zat ik bij een vakantievriendinnetje geïnteresseerd voor de tent te kijken hoe haar vader een gebakken ei in drie delen verdeelde, zo was ik bij een Franse dokter omdat ik voorover van mijn wiebelstoeltje op het campinggaspitje was gevallen. Zoals je zult begrijpen was dit niet de leukste ervaring die ik ooit gehad heb.
Inmiddels is het meer dan 14 jaar geleden – maar nog steeds reageer ik extreem heftig op hitte. Buitenproportioneel heftig. Blijkbaar is er een restje angst achtergebleven, wat mijn hele reactie stuurt.
Zo breekt het zweet me uit, begint mijn hart als een razende te kloppen en springen de tranen in mijn ogen als er een spettertje olie uit een pan tegen mijn hand aan vliegt. Meestal spring ik ook snel achteruit om te ontkomen aan ‘de gevaarlijke situatie’.
In feite is er in zo’n situatie geen gevaar, maar ik reageer erop alsof het er wel is. Alleen omdat het me doet herinneren aan een vervelende ervaring van vroeger.
Dat is iets wat wij als mensen vaker doen: reageren op een recente situatie alsof het er eentje uit het verleden is. Een situatie die vroeger veel pijn deed of waar je een gevoel van verdriet, woede of angst had.
De ‘trigger’ in mijn voorbeeld is fysiek, maar vaker nog hebben we emotionele triggers. Iemand maakt een opmerking en je voelt je weer net als in je jeugd, toen je vader boos op je was en je je heel naar voelde. Of toen je gepest werd op het schoolplein. You name it.
Dezelfde gedachten als je toen had komen bij je op en het nare gevoel van toen is weer terug. Zo voelt het tenminste eventjes. Maar feitelijk komt er alleen oud zeer naar boven en is waarschijnlijk niets hetzelfde als het destijds was.
In zo’n situatie kan je twee dingen doen: reageren zoals je vroeger deed (of gedaan had willen hebben) óf je realiseren dat de pijn je in het hier en nu niet meer kan raken. Ik kan de keuken uit vluchten, – weg van mijn spetterende pan – heel hard huilen en niet meer willen koken. Of ik kan een paar keer diep ademhalen en gewoon doorgaan. Je kan woedend worden omdat iemand iets zegt dat je het gevoel geeft dat je gepest wordt. Of je kan even afstand nemen en inzien dat dit niets met vroeger te maken heeft.
Optie 1 zorgt er waarschijnlijk voor dat je je heel naar blijft voelen en je relaties beschadigt met je reacties, terwijl optie 2 je de vrijheid geeft je op een nieuwe manier te gedragen. Even weggaan om af te koelen. Diep ademhalen en verder gaan. Het is geen hete gaspit. Het is een spetterende pan. Als je het de kans geeft, gaat de pijn weer over.
